Een paar weken geleden lag ik 's avonds lekker met een boek in bed toen Guy, de commandant van ons ziekenhuis, plotseling binnenkwam: de volgende dag zou een delegatie van o.a. Buitenlandse Zaken een werkbezoek brengen aan TK Hospital en ze kwamen een vrouw te kort, of ik mee wilde...!
TK Hospital is het lokale ziekenhuis hier in Tarin Kowt waar wij geregeld patiënten naar verwijzen als we ze hier ontslaan. We weten eigenlijk niet zo goed wat voor niveau zorg daar wordt geleverd, wat het soms moeilijk maakt om te beslissen wanneer een patiënt goed genoeg is voor TK Hospital. Een kans om daar een kijkje in de keuken te nemen greep ik dus met beide handen aan.

Zonder twijfel riep ik 'ja, graag!'. Toen m'n commandant weg was realiseerde ik me gelijk dat m'n thuisfront dit bericht misschien met iets minder enthousiasme zou ontvangen, ik had immers afgesproken niet zomaar de poort uit te gaan en geen onnodige risico's te nemen tijdens m'n uitzending. Maar dit was voor mijn gevoel ook niet 'zomaar' de poort uit gaan. Dat het een risico was, oké, maar was het een groot risico? Er gingen burgers van Buitenlandse Zaken mee, dus de beveiliging zou optimaal zijn. Het was in ieder geval geen onnodig risico: het zou waardevolle informatie voor ons werk hier kunnen opleveren.

Gelukkig kon ik er niet lang over nadenken en was er geen tijd meer om contact op te nemen met thuis. Zo hoefde ik ze gelukkig niet bij voorbaat ongerust te maken.

De volgende ochtend stond ik samen met Roy, onze SNO (senior nursing officer, die op het NOS-journaal was na de misplaatste luchtaanval), aan de andere kant van Kamp Holland klaar voor vertrek: helm, scherfvest, wapen en fotocamera omgehangen. We zouden vertrekken in konvooi met 5 bushmasters en 1 viking (rupsvoertuig). In de bushmaster waar ik in moest, was nog een plekje vrij voorin naast de chauffeur en raad 's wie daar na haar allerliefste glimlach mocht zitten...?!?

Het vertrek duurde nog even in verband met het slechte weer (veel regen) en op een gegeven moment was er sprake van dat het hele plan misschien niet door zou gaan. Ik hoopte vurig dat we toch nog zouden vertrekken, want als het uitgesteld zou worden, dan zou ik wel de kans hebben om van te voren m'n thuisfront in te lichten..... Dat zou betekenen dat zij waarschijnlijk een aantal dagen ongerust zouden zijn en zich zorgen zouden maken. En misschien zouden ze me proberen te overtuigen om niet te gaan.... En het alternatief, niets zeggen, druisde ook tegen m'n gevoel in... Gelukkig hoefde ik geen keuze te maken, want na een uurtje wachten vertrokken we alsnog.

In een stoet van 6 voertuigen reden we de poort uit. Dit was, afgezien van het uitzicht vanuit het vliegtuigje en foto's van anderen, de eerste keer dat ik echt iets van Afghanistan kon zien! De weg naar TK was een brede zandweg. Verkeer dat ons tegemoet kwam bleef in de berm staan totdat onze hele stoet gepasseerd was. Het was duidelijk dat de bevolking hier gewend was aan onze aanwezigheid: bijna al het verkeer ging automatisch al in de berm staan zonder een teken van ons. Aan de andere kant waren we kennelijk nog steeds bijzonder, want we kregen veel aandacht van voetgangers, met name van kinderen. En als ze wat beter keken en een vrouwelijke militair voorin één van de bushmasters zagen zitten, was dat wel het wijzen waard!

Eenmaal in TK stapten we uit in de 'hoofdstraat', het laatste stukje naar het ziekenhuis was te voet. We splitsten ons in een mannengroep en een vrouwengroep en eenmaal op het terrein van het ziekenhuis gingen de groepen uit elkaar. Ik liep met de vrouwen mee naar de vrouwenafdeling: een apart gebouwtje op het terrein van het ziekenhuis. Voor de ingang was een pleintje waar een speeltoestel stond. Ik realiseerde me opeens dat ik hier foto's van had zien hangen in onze eetzaal: de renovatie van het ziekenhuis was een project geweest van het PRT-team (provinciaal reconstructie team) van 2 jaar geleden. Het gebouw van het ziekenhuis oogde schoon, ruim en licht. Maar ook erg leeg. We werden naar een vergaderkamer gebracht waar het vrouwelijke personeel was verzameld. De medewerksters van Buitenlandse Zaken hadden een vragenlijst die ze wilden afwerken en waren vooral geïnteresseerd in familie, achtergrond en opleiding van de vrouwen. Gelukkig mocht ik tussendoor gewoon vragen stellen, zodat ik wat meer informatie kreeg over het ziekenhuis, de vrouwenafdeling en het werk daar.

De vrouwenafdeling wordt gerund door een vrouwelijke arts (een gynaecoloog), een vrouwelijke verpleegkundige en een aantal voedvrouwen. Dat is niet zo veel personeel als je bedenkt dat ze 24/7 voor 27 patiënten moeten zorgen. Ze begeleiden zo'n 4-5 bevallingen per dag en daarnaast komen er ook zieke of gewonde vrouwen binnen. Er is gebrek aan veel materiaal en medicatie. Ik had eerder gehoord dat het ziekenhuis gesteund wordt door een hulporganisatie die voor de levering van dat soort spullen zorgt, dus ik vroeg of ze daar niets van kregen. Het antwoord deed me even slikken: er worden inderdaad wel spullen geleverd, maar zodra die binnenkomen gaat het in eerste instantie naar de mannenafdeling. Als daar wat van overblijft of als ze wat kunnen missen, komen de restanten naar de vrouwenafdeling. Hetzelfde geldt een beetje voor de mogelijkheid om te opereren: de operatiekamer is in het hoofdgebouw (de mannenafdeling). Als de vrouwelijke gynaecoloog die wil gebruiken kan dat alleen als hij vrij is en ze krijgt daarbij geen hulp van het (mannelijke) operatieteam. Ze doet zo'n operatie dan samen met haar verpleegkundige.

En wat als een vrouw een ander soort operatie nodig heeft die de gynaecoloog niet kan uitvoeren? Dan hangt het ervan af of de chirurg zin en tijd heeft om de vrouw te opereren, de middelen beschikbaar zijn, en of de familie van de vrouw akkoord gaat met een mannelijke operateur. Op mijn vraag of dat altijd op tijd gebeurt, krijg ik geen duidelijk antwoord, maar ik kan wel raden naar de afloop in sommige situaties.

Ondanks dit soort beperkingen bemerk ik weinig frustraties bij het team. Ze zijn trots op wat ze doen en worden door hun families gesteund in hun werk. Natuurlijk zijn er wel dingen die ze graag anders zouden zien, maar verandering kost nu eenmaal tijd.

Als ik vraag of ik, als tijdelijke dokter op Kamp Holland, iets voor ze kan doen, krijg ik in eerste instantie een waslijst met spullen die ze nodig hebben. Helaas kan ik daarin weinig voor ze betekenen: medicatie en verbandmiddelen die bijvoorbeeld over datum zijn (maar nog wel goed zijn), mogen we niet weggeven, die worden verbrand. En uit onze eigen voorraad spullen weggeven mogen we ook niet, dat past niet binnen onze missie hier. Wat ik wel kan toezeggen is reparatie van hun kapotte apparaten, en gelukkig zijn ze hier al erg blij mee. Verder zeg ik toe dat ik het probleem van de verdeling van de goederen door zal spelen naar de medische staf van ons kamp, in de hoop dat zij contact op kunnen nemen met de organisatie die het levert. Het zou al een hoop kunnen schelen als de voorraden in 2 pakken worden aangeleverd, met duidelijk vrouwen- of mannenafdeling erop.

Tenslotte vertel ik dat er bijna altijd vrouwelijke dokters in Kamp Holland zijn en dat wij, zeker in geval van levensbedreigende situaties, bereid zijn om patiënten vanuit TK Hospital over te nemen. Ik zorg ervoor dat de vrouwelijke arts een rechtstreeks telefoonnummer van ons ziekenhuis krijgt en druk haar op het hart vooral te bellen in geval van twijfel!

Weer buiten ontmoet ik Roy weer en we wisselen foto's en ervaringen uit. Dat er veel verschil is tussen de mannen- en vrouwenafdeling wordt door zijn ervaringen bevestigigd. Het is een nuttig werkbezoek geweest, daar zijn we het over eens. We verlaten met een goed gevoel het ziekenhuis en ik hoop dat mijn ontmoeting met deze bijzondere vrouwen tot een paar kleine verbeteringen kan leiden.

Nienke

P.S. Inmiddels hebben we vanuit TK hospital één keer een meisje doorgestuurd gekregen met ernstige inwendige verwondingen. Ze is hier snel geopereerd en herstelt nu goed. Ik hoop dat dit het begin is van een betere samenwerking met de vrouwenafdeling van TK hospital!